Ngày 10 tháng 11 năm 2025, giữa lòng Hà Nội cổ kính, một không gian văn chương ấm áp đã được thắp lên tại hội trường Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội (19 Hàng Buồm). Hội Nhà văn Hà Nội tổ chức buổi mạn đàm và ra mắt tuyển tập chuyên đề “Thu NamKau” –sự kiện tôn vinh ấn phẩm thơ ca và khẳng định về sức sống kiên cường của một thể thơ mới: Namkau.
Nhà thơ Bùi Việt Mỹ phát biểu tại sự kiện
Dưới sự điều hành hiệu quả của Nhà thơ Bùi Việt Mỹ, Giáo sư Trần Đăng Suyền và nhà thơ Lôi Vũ, buổi tọa đàm đã đưa người đọc đi sâu vào câu chuyện đầy gian nan nhưng thấm đẫm nhiệt huyết của những người theo đuổi thơ ngũ cú.
Mở đầu buổi tọa đàm, Nhà LLPB Đỗ Ngọc Yên, Cố vấn CLB Thơ Namkau, đã có bài phát biểu đề dẫn giàu cảm xúc: “CÓ NHỮNG MÙA THU DIỆU KỲ ĐẾN THẾ”. Ông tập trung giới thiệu kỹ về tập thơ và đưa ra dẫn chứng đặt thể thức Namkau vào một vị thế đặc biệt trên thi đàn.
Ông Yên phân tích, Namkau (hai chữ được cố nhà thơ Du Tử Lê gợi ý viết theo lối Anh hóa từ “Năm câu”) không phải là bất kỳ bài thơ 5 câu nào. Namkau là một thể thức hoàn toàn độc lập, bình đẳng với Lục bát hay Thất ngôn bát cú. Điều làm nên sự sang trọng của nó chính là cấu trúc tư duy nghiêm ngặt:
“Một bài thơ Namkau dứt khoát phải được chia làm 2 phần. Phần 1 gọi là ‘trình’ và ‘diễn’ (gồm 3 câu đầu với thơ tự do hoặc 4 câu đầu với thơ cố định), nhằm trình bày và diễn tả bối cảnh. Phần 2 gọi là ‘kết’ và ‘nghiệm’ (gồm 2 câu cuối với thơ tự do hoặc câu cuối cùng với thơ cố định), có chức năng đúc kết, rút ra kinh nghiệm về thẩm mỹ và nhân sinh.”
Nhà thơ Lôi Vũ phát biểu tại sự kiện
Thể thơ này do cố nhà thơ Trần Quang Quý (Giải thưởng Nhà nước về VHNT 2016) khởi xướng từ cuối năm 2016. Hành trình của Namkau chính thức bắt đầu từ tập THƠ NAMKAU của cá nhân ông (2016), và sau đó là tuyển tập chung đầu tiên của CLB: “KHÚC DẠO MỘT CON ĐƯỜNG I”, ra mắt vào tháng 10/2020. Tuyển tập này tập hợp các tác giả trong nước, thậm chí có cả thơ kiều bào ở Đức, Canada.
Con đường thơ Namkau sau khi được khởi xướng đã sớm đối diện với thử thách nghiệt ngã. Nhà thơ Lôi Vũ hồi tưởng lại giai đoạn đầy bi kịch: Sau khi CLB chính thức thành lập vào tháng 8/2020, đại dịch COVID-19 ập đến, làm mọi hoạt động văn hóa – giải trí bị tê liệt. Biến cố lớn hơn là sự ra đi vĩnh viễn của người sáng lập, nhà thơ Trần Quang Quý, vào khoảng tháng 9/2022.
Mọi hoạt động thơ ca của CLB Namkau coi như tạm thời bị ngừng. Ban lãnh đạo CLB rệu rã, phần lớn là bỏ cuộc, chỉ còn lại hai người là nhà thơ Lôi Vũ khi ấy là Phó Chủ nhiệm và nhà LLPB văn học Đỗ Ngọc Yên, Cố vấn CLB còn theo đuổi thể thức thơ này.
Chính tinh thần kiên định của hai người còn lại, cùng với Ban lãnh đạo mới do nhà thơ Lôi Vũ làm Chủ nhiệm, đã giúp phong trào hồi sinh mạnh mẽ. Nhà thơ Lôi Vũ chia sẻ về sự “cực kỳ vất vả” nhưng cần thiết để duy trì thể thơ, và minh chứng rõ nhất cho sự hồi sinh này chính là sự ra đời của tập “KHÚC DẠO MỘT CON ĐƯỜNG II” vào tháng 10/2023.
Tập II này không chỉ là sự tiếp nối của tập I (ra mắt 2020) mà còn là lời khẳng định về sức sống bền bỉ của thể thơ Namkau, củng cố đội ngũ và chứng minh rằng di sản của Trần Quang Quý vẫn đang phát triển.
Đặt Namkau vào một góc nhìn học thuật sâu rộng, PGS-TS Trần Thị Trâm đã có phát biểu ấn tượng về giá trị lịch sử của thể thơ này:
“Khi đặt thể thơ Namkau trong lịch sử phát triển của thể loại thơ ca, ta thấy rõ giá trị của Namkau. Đây là sự đóng góp to lớn, là công lao của người sáng tạo và đội ngũ tiếp nối phát triển thể thơ mới Namkau của dân tộc ta, thể hiện sự quan trọng và sang trọng của Namkau trong đời sống văn học.”
Bà Trâm phân tích, việc sáng tạo một thể thơ mới là vô cùng khó khăn. Bà dẫn chứng: Văn học Việt Nam phải mất hàng trăm năm, từ thế kỷ 10 đến thế kỷ 20, mới có được bốn thể thơ chính, và ngay cả thể Lục bát cũng cần nhiều thế kỷ để kết tinh từ ca dao.
“Điều đó cho thấy một thể thơ ra đời khó lắm. Trong bối cảnh đó, việc Namkau được sáng tạo, được đón nhận và tiếp tục phát triển là một thành tựu đáng ngưỡng mộ, khẳng định khả năng sáng tạo không ngừng của thi ca Việt Nam.”
Sau những dấu mốc khẳng định về số lượng và sự lan tỏa qua hai tập “Khúc dạo một con đường”, CLB đã bước sang một giai đoạn mới: đi sâu vào chủ đề. Tuyển tập “THU NAMKAU” (ra mắt tháng 9/2025) là kết quả của sự trưởng thành đó.
Một số hình ảnh trong buổi tọa đàm và ra mắt tuyển tập chuyên đề “Thu NamKau”
Tập thơ chuyên đề này đã thể hiện khả năng của thể Namkau trong việc chuyển tải những cảm xúc và triết lý phức tạp về mùa thu – đề tài muôn thuở của thi ca. Từ Thu cảm của Hồ Chí Minh, Thu điếu của Nguyễn Khuyến, đến các tác phẩm của Lý Bạch, Đỗ Phủ, mùa thu luôn đòi hỏi một chiều sâu suy ngẫm. Việc các tác giả Namkau thành công trong việc cô đọng triết lý, cảm xúc thu vào vỏn vẹn 5 câu thơ đã khẳng định rằng thể thơ mới này đủ sức nặng và sự tinh tế để đứng ngang hàng trong dòng chảy thi ca dân tộc.
Buổi tọa đàm khép lại trong sự tin tưởng và niềm hy vọng. Hành trình của thơ Namkau, từ những “khúc dạo một con đường” đầu tiên đầy gian khó, đến tuyển tập “Thu NamKau” chuyên sâu ngày nay, cho thấy sức sống của thể thơ mới, tiếp tục làm phong phú thêm kho tàng văn học nước nhà.
Văn Lâm
Bài viết liên quan: