Sáng ngày 28.5.2025, tại Phòng Nghệ thuật – NXB Hội Nhà văn (số 65 Nguyễn Du – Hà Nội), nhà thơ Hữu Thỉnh đã tổ chức lễ tặng sách ‘’Ám ảnh chữ”, đây là tập tiểu luận và phê bình văn học thứ 3 của ông. Trước đó, ông đã từng xuất bản hai cuốn sách cùng thể loại này: “Lý do của hy vọng” (2010) và “Bến văn và những vòng sóng” (2020).
Tập Tiểu luận và Phê bình văn học ‘’Ám ảnh chữ” với độ dày 600 trang in, tập hợp 47 bài, là sản phẩm của 5 năm (2020-2025) nhà thơ Hữu Thỉnh tiếp tục sự chuyên cần trong đọc viết. Những bài viết trong Ám ảnh chữ mang đậm dấu ấn sáng tạo và chiêm nghiệm đời sống văn học.
Từ những góc nhìn nhân văn và khoan dung, ông luận bàn về thơ, về văn xuôi, về những giá trị bền vững của ngôn từ với những bài viết bay bổng, biến ảo có hàm lượng trí tuệ cao, những dòng tri ân, tri kỷ về những người thầy, người anh, người bạn của mình.
Tinh tế và đằm thắm với 30 tác giả thơ được bình chọn trong Ám ảnh chữ: “Tố Hữu: Khát vọng và hạnh phúc của nhân dân; Thế giới Chế Lan Viên; Tầm vóc Nguyễn Đình Thi; Nguyễn Bính: Người gọi hồn quê; Thơ Bằng Việt, tiếng vỗ cánh của suy tưởng; Y Phương, người đục đá kê cao quê hương; Hương vị thời gian, hương vị của tâm hồn”…, hơn 20 tác giả tiêu biểu thuộc các thế hệ sau 1945 cho đến đổi mới và hội nhập.
Công phu và kỹ lưỡng với 11 tác giả văn xuôi bao gồm: Đọc tiểu thuyết lịch sử, suy nghĩ về hiện tượng Hoàng Quốc Hải; Lê Thành Nghị, gừng càng già càng cay; Thiên mệnh, một thành công viên mãn của Nguyễn Trọng Tân; Bi hùng Tiền Lý (đọc Vương Triều Tiền Lý của Phùng Văn Khai); Chuyện làm giàu ở Làng Cói Hạ (đọc tiểu thuyết Làng Cói Hạ của Nguyễn Hữu Nhàn)…
Ám ảnh chữ là một hành trình tinh thần giàu suy tư và cảm xúc, nơi nhà thơ Hữu Thỉnh không chỉ thể hiện tâm thế của một người sáng tác, mà còn nhập vai một người đọc đầy trách nhiệm và đam mê đối với văn chương. Tập tiểu luận và phê bình này là kết quả của những trải nghiệm, và đối thoại không ngừng với chữ nghĩa, với đời sống, với các tác giả cùng thời cũng như tiền bối, xứng đáng là một trong số ít công trình lý luận, phê bình cho giai đoạn 2020-2025 của một người viết có vẻ như là không chuyên, nhưng rất đáng tin cậy đối với giới lý luận phê bình.
Trang Lời mở trong cuốn sách, nhà thơ Hữu Thỉnh viết: ”Từ ngày được nghỉ hưu, thời gian chủ yếu của tôi là dành cho việc đọc sách. Thật hạnh phúc, chưa bao giờ có nhiều sách để đọc và đáng đọc như hôm nay. Văn học ta sau nửa thế kỷ kết thúc chiến tranh tiến lên ghê quá, khiến người ta có thể nghĩ đến nửa thế kỷ hoàng kim của văn chương Việt.
Những gì được gọi là cảm nghĩ, là phẩm bình do việc đọc sách đem lại trong 5 năm qua, tôi tập hợp lại thành cuốn “Ám ảnh chữ” mà bạn đọc đang có trên tay. Trong lĩnh vực phê bình văn học, dù vẫn biết mình trước sau vẫn là kẻ ngoại đạo, nghiệp dư, nặng về cảm tính, trực giác, nhưng tôi không thể không gửi tới những tác giả được nhắc đến trong tập sách này lời tri ân sâu nặng của một người đồng nghiệp.”
Phát biểu tại buổi tặng sách nhà thơ Hữu Thỉnh nói “Làm lý luận phê bình rất khó, vì đó là lĩnh vực ý thức của văn học nên nó kén người, kén tài. Làm lý luận phê bình phải được đào tạo rất cơ bản, rất công phu, nếu không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng thì khó mà làm được. Riêng tôi xin góp một phần nhỏ bé, dù cường độ và sức đọc của tôi tăng lên rất nhiều, nhưng “đã mang lấy nghiệp vào thân/ Cũng đừng trách lẫn trời gần, trời xa”. Cầu trời độ cho để tôi được hưởng niềm vui đọc sách nhiều năm nữa.
Nhà thơ Hữu Thỉnh là một trong những gương mặt tiêu biểu của nền văn học Việt Nam hiện đại, đặc biệt là trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ và thời kỳ đổi mới, là một cây bút vừa giàu bản lĩnh trong thời chiến, tinh tế trong thời bình. Thơ ông đã góp phần tạo nên diện mạo thi ca hiện đại Việt Nam trong nửa sau thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21, với sự kết hợp hài hòa giữa hiện thực và trữ tình, giữa chiến tranh và đời sống, giữa truyền thống và hiện đại.
Ông sinh năm 1942, tên thật là Nguyễn Hữu Thỉnh, bút danh khác Vũ Hữu, Ngôn Thanh, là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam từ năm 1970, Tổng thư ký và Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam trong 4 nhiệm kỳ liên tiếp. Ông cũng là Đại biểu Quốc hội X và khóa XI.
Gần 70 năm sáng tạo văn học nghệ thuật, nhà thơ Hữu Thỉnh là tác giả của nhiều tác phẩm văn học gồm thơ, trường ca, lý luận phê bình ghi dấu hai chặng đường lớn của văn học dân tộc.
Ông cũng từng đoạt nhiều giải thưởng văn học như: Giải A cuộc thi thơ báo Văn Nghệ năm 1975-1976; Giải thưởng loại A Hội Nhà văn Việt Nam năm 1980; Giải xuất sắc Bộ Quốc Phòng năm 1994; Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2001; Giải thưởng Văn học ASEAN 2002; Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật đợt IV, năm 2012; Giải A cuộc vận động sáng tác văn học nghệ thuật học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh năm 2020…; Ông được Đảng và Nhà nước trao Huân chương Độc lập hạng Nhì năm 2022.
Một số hình ảnh tại buổi tặng sách “Ám ảnh chữ”
THANH BÌNH
Nguồn: vanvn.vn
Bài viết liên quan: