Vào đầu mùa Đông 2023, giữa cái lạnh se sắt đặc trưng của châu Âu, một sự kiện văn học ấm áp và ý nghĩa đã diễn ra tại Ngôi nhà Văn học Đức (Literaturhaus Berlin), Thủ đô Berlin. Sự kiện là buổi ra mắt một tập thơ đặc biệt và là dịp hội ngộ giữa các nhà văn, dịch giả, những người đã và đang miệt mài gieo mầm văn chương Việt Nam trên mảnh đất Đức.
Tâm điểm của buổi gặp gỡ là lễ ra mắt cuốn sách thơ “Lời nói dịu dàng, ngôn từ mạnh mẽ” của hai tác giả Kiều Bích Hậu và Bàng Ái Thơ. Tác phẩm đã được chuyển ngữ tiếng Đức một cách công phu bởi dịch giả Monica Nguyen Nam và chính thức phát hành tại Đức, mang đến một hơi thở thơ ca đương đại Việt Nam cho độc giả Đức ngữ.
Trong khuôn khổ sự kiện, nhà văn Kiều Bích Hậu còn thực hiện một nghĩa cử đầy trân trọng: tặng cuốn sách truyện ngắn của mình với nhan đề “Trời là ta ở tột cùng nhân bản” cho dịch giả người Đức Marianne Ngo. Hình ảnh chụp tại Ngôi nhà Văn học Đức ghi lại khoảnh khắc trao tặng này không chỉ là sự trao đổi sách vở mà còn là sự kết nối, tri ân giữa người sáng tác và người dịch, người chuyên chở linh hồn tác phẩm qua biên giới ngôn ngữ.
Nữ nhà văn Kiều Bích Hậu và dịch giả Marianne Ngo
Marianne Ngo: Người có công đưa Văn học Việt Nam đương đại ra Thế giới
Dịch giả Marianne Ngo không phải là một cái tên xa lạ đối với giới nghiên cứu và những người yêu thích văn học Việt Nam tại Đức. Bà được xem là một trong những dịch giả quan trọng nhất trong việc giới thiệu văn học Việt Nam đương đại đến với độc giả nói tiếng Đức. Bà thường xuyên cộng tác với chồng là Giáo sư-Tiến sĩ Günter Giesenfeld cùng các cộng sự khác, tạo nên một ê-kíp dịch thuật uy tín và chất lượng.
Điều đặc biệt nhất trong công việc của bà Marianne Ngo và Giáo sư Giesenfeld chính là việc các tác phẩm văn học Việt Nam được dịch trực tiếp từ tiếng Việt sang tiếng Đức, một điều hiếm hoi khi đa số tác phẩm khác thường phải qua một ngôn ngữ trung gian như tiếng Anh hoặc tiếng Pháp. Điều này đảm bảo tính nguyên bản và độ chân thực cao nhất của tác phẩm khi đến tay độc giả Đức.
Dấu ấn của dịch giả Marianne Ngo (cùng nhóm dịch) đã được khẳng định qua hàng loạt tác phẩm văn học tiêu biểu của Việt Nam, bao gồm:
Cánh đồng bất tận – Nguyễn Ngọc Tư
Những ngôi sao xa xôi, Bi kịch nhỏ – Lê Minh Khuê
Tuyển tập truyện ngắn Nỗi buồn chiến tranh – Bảo Ninh
Tuyển tập truyện ngắn Tướng về hưu – Nguyễn Huy Thiệp
Đợi đò và Mũi tên đỏ vút bay – hai truyện ngắn của chính nhà văn Kiều Bích Hậu.
Những nỗ lực dịch thuật này đã gặt hái được những thành công đáng ngưỡng mộ. Bản dịch tuyển tập truyện ngắn của Lê Minh Khuê mang tên Kleine Tragödien (năm 2011) đã xuất sắc giành được giải thưởng cho những tác phẩm dịch đạt chất lượng cao do tổ chức Litprom của Đức thực hiện. Đặc biệt hơn, bản dịch truyện ngắn Cánh đồng bất tận (Endlose Felder) của Nguyễn Ngọc Tư đã góp phần quan trọng giúp tác giả đoạt giải thưởng LiBeraturpreis danh giá vào năm 2018, một sự công nhận quốc tế về giá trị của văn học Việt Nam.
Dịch giả là cầu nối Văn hóa
Không chỉ dừng lại ở văn học, dịch giả Marianne Ngo và Giáo sư Günter Giesenfeld còn dịch các tài liệu quan trọng mang tính học thuật và chính trị, điển hình là việc chuyển ngữ toàn văn bài viết “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng sang tiếng Đức vào năm 2021. Điều này cho thấy sự quan tâm sâu sắc và nỗ lực không ngừng của các dịch giả trong việc cung cấp một cái nhìn toàn diện, đa chiều về đời sống, văn hóa và tư tưởng Việt Nam cho giới học thuật và công chúng Đức.
Cuộc gặp gỡ tại Ngôi nhà Văn học Đức ở Berlin là một ví dụ sống động cho sự giao thoa văn hóa mạnh mẽ giữa hai quốc gia. Nó khẳng định vai trò không thể thiếu của các dịch giả như Monica Nguyen Nam và Marianne Ngo – những người thầm lặng nhưng đầy nhiệt huyết, chính là cầu nối văn học vững chắc, đưa “lời nói dịu dàng, ngôn từ mạnh mẽ” của Việt Nam vượt qua khoảng cách địa lý và rào cản ngôn ngữ để chạm đến trái tim độc giả trên toàn thế giới.
I.B
Bài viết liên quan: