Sau một hành trình kéo dài và đầy trắc trở, cuối cùng, cuốn sách thơ “Tình yêu lửa cháy” (bản chuyển ngữ tiếng Ả Rập) đã về đến tay nữ sĩ Đặng Nguyệt Anh tại Tp. Hồ Chí Minh, Việt Nam trung tuần tháng 11 năm 2025. Tập thơ được dịch bởi nhà thơ – dịch giả Ma-rốc Izza Fartmis và xuất bản vào tháng 7 năm 2025 bởi NXB Imprimerie – Papeterie Bilal tại Ma-rốc.
Sách thơ “Tình yêu lửa cháy” của nữ sĩ Đặng Nguyệt Anh phiên bản tiếng Ả Rập
Cuốn sách đã có một chuyến “du ngoạn” khá gian nan: gần một tháng lênh đênh trên đường vận chuyển quốc tế và sau đó là hơn hai tháng “mắc kẹt” bởi hệ thống kiểm soát sách nhập khẩu của Việt Nam. Sự trở về đầy khó khăn này càng làm tăng thêm ý nghĩa cho việc một tác phẩm thơ Việt lần đầu tiên vượt qua biên giới quốc gia, đến với bạn đọc yêu thơ trong một ngôn ngữ và một nền văn hóa hoàn toàn khác biệt.
Tiếng nói nghệ thuật tinh tế và tự do
“Tình yêu lửa cháy” là tập thơ gồm 60 bài khá ngắn, nhưng mang trong mình những ý tứ trải rộng mà sâu sắc. Nữ sĩ Đặng Nguyệt Anh đã chạm đến đa dạng chủ đề, từ thế sự, tình yêu, vẻ đẹp thiên nhiên trong đời sống, đến suy tư về nghề, về người qua những bài thơ viết về danh nhân. Sự uyển chuyển trong cách chọn lọc chủ đề cách riêng của một tâm hồn thơ giàu trải nghiệm và chiêm nghiệm.
Cây bút T. Mai đã dành những lời nhận xét đầy trân trọng về phong cách thơ của nữ sĩ Đặng Nguyệt Anh:
“Nữ sĩ Đặng Nguyệt Anh, trong tập thơ này, không cần một câu từ cao siêu nào, mà ý tứ của tác giả cũng có thể thay đổi toàn bộ nhịp điệu và ý nghĩa của chính bài thơ. Thơ Đặng Nguyệt Anh buộc người ta phải cân nhắc, xét lại từng đoạn, chứ không thể đọc lướt. Trong thơ Đặng Nguyệt Anh, ngôn từ là phép màu, là tâm trạng, là chiều sâu. Tất cả những điều đó khiến người đọc khâm phục cách xử lý cấu trúc câu tinh tế của chị. Không bị gò bó bởi bất kỳ niêm luật nào, nhịp điệu tự do trong thơ Đặng Nguyệt Anh khiến người đọc thích thú và thỏa sức tưởng tượng khung cảnh trải rộng trong tâm trí.”
Những đánh giá này khẳng định chất lượng nghệ thuật của tác phẩm, cho thấy thơ Đặng Nguyệt Anh vừa giàu cảm xúc và đạt sự tinh tế trong cấu trúc, là sự tự do trong nhịp điệu, dễ dàng lay động và tạo không gian tưởng tượng cho độc giả bất kể rào cản ngôn ngữ.
Chân dung nữ sĩ và sự nghiệp văn học
Nữ sĩ Đặng Nguyệt Anh
Nữ sĩ Đặng Nguyệt Anh sinh năm 1948, quê quán tại làng Ninh Cường, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định, Việt Nam. Bà là Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam và Hội Nhà văn thành phố Hồ Chí Minh. Tính đến nay, bà đã xuất bản trên 10 tác phẩm văn học.
Sự nghiệp văn chương của bà không chỉ dừng lại trong nước mà còn có dấu ấn trên trường quốc tế:
Năm 2010: Dự Hội nghị Quốc tế quảng bá văn học Việt Nam tại Hà Nội.
Năm 2011: Dự giao lưu văn hoá tại Pháp.
Năm 2015: Dự hội nghị quốc tế về văn học tại Thái Lan.
Năm 2018: Dự hội thảo và trại hè thường niên của các nhà văn Mỹ, theo lời mời của trung tâm William Joiner – Đại học Massachusetts, Boston, Mỹ.
Việc tập thơ “Tình yêu lửa cháy” được chuyển ngữ tiếng Ả Rập và xuất bản tại Ma-rốc là bước tiến mới trong hành trình giới thiệu văn học của nữ sĩ Đặng Nguyệt Anh ra thế giới. Chúc mừng nữ sĩ Đặng Nguyệt Anh và dịch giả Izza Fartmis vì thành tựu đáng khâm phục này!
Tiếng Ả Rập: Cầu nối quan trọng để quảng bá văn học Việt Nam
Sự kiện xuất bản tập thơ của nữ sĩ Đặng Nguyệt Anh một lần nữa đặt ra vấn đề về tầm quan trọng của việc dịch và quảng bá văn học Việt Nam sang tiếng Ả Rập. Đây là một lĩnh vực tuy còn khiêm tốn nhưng đã có những tác phẩm nổi bật được giới thiệu, cho thấy tiềm năng to lớn:
Truyện Kiều (Nguyễn Du): Được dịch sang tiếng Ả Rập bởi nhà thơ Syria Abdel-Moein El-Mallouhi và xuất bản năm 1987 tại Damascus (Syria).
Nhật ký trong tù (Chủ tịch Hồ Chí Minh): Đã được dịch và xuất bản sang nhiều ngôn ngữ, bao gồm cả tiếng Ả Rập, như cuốn “Nhật ký trong tù bằng tiếng nước ngoài” (do TS Võ Xuân Quế sưu tầm) đã ghi nhận.
Hai vầng trăng (tác giả Kiều Bích Hậu): Sách ra mắt vào quý đầu năm 2025, được dịch tiếng Ả Rập bởi dịch giả Mohamed Moukhariq và xuất bản tại Ma-rốc.
Nếu thực tâm muốn quảng bá tác phẩm văn chương Việt Nam ra quốc tế, không thể bỏ qua một ngôn ngữ mạnh như tiếng Ả Rập. Tiếng Ả Rập là một trong sáu ngôn ngữ chính thức của Liên Hợp Quốc và được sử dụng bởi hơn 400 triệu người tại hơn 20 quốc gia thuộc Liên đoàn Ả Rập. Đây là một kênh hiệu quả để tiếp cận và tạo ảnh hưởng tại khu vực Trung Đông và Bắc Phi, cũng như cộng đồng người Ả Rập trên toàn cầu. Việc dịch thuật giúp văn học Việt Nam thâm nhập trực tiếp vào thị trường khổng lồ này, từ Ma-rốc ở phía Tây đến Oman ở phía Đông.
Khu vực Ả Rập có một truyền thống văn học và học thuật lâu đời, với các hội chợ sách lớn và các nhà xuất bản uy tín.
Tác giả Kiều Bích Hậu từng dự Hội chợ sách quốc tế Cairo lần thứ 56 tại Ai Cập (Tháng 1.2025) và tận mắt chứng kiến quy mô khổng lồ của một hội chợ sách tiếng Ả Rập, với sự tham gia đông nghẹt của các nhà xuất bản, người mua bản quyền, và độc giả. Tuy nhiên, một thực tế đáng tiếc là tìm mỏi mắt vẫn không thấy tác phẩm của Việt Nam được trưng bày ở đây.
Điều này cho thấy, mặc dù đã có những nỗ lực, sự hiện diện của văn học Việt Nam trên “sân chơi” sách Ả Rập vẫn còn quá ít ỏi. Sự hiện diện của các tác phẩm Việt Nam bằng tiếng Ả Rập tại những sự kiện tầm cỡ quốc tế như Hội chợ sách Cairo, Hội chợ sách Abu Dhabi sẽ giúp tăng khả năng hiển thị trên phạm vi toàn cầu, mở ra cơ hội hợp tác xuất bản và bản quyền đáng kể.
Việc “Tình yêu lửa cháy” về đích thành công là một nguồn động viên tới các tác giả Việt Nam. Hy vọng rằng, đây sẽ là bước khởi đầu cho nhiều tác phẩm văn học Việt Nam khác tiếp tục tìm được đường đến với trái tim và tâm hồn của hàng triệu độc giả nói tiếng Ả Rập trên toàn thế giới.
Tác giả Kiều Bích Hậu gặp nhà thơ, dịch giả Izza Fartmis tại Safi (Ma – rốc) năm 2024
Việc tác phẩm”Tình yêu lửa cháy” chọn được dịch giả Izza Fartmis chuyển ngữ cũng là một kỳ duyên. Izza Fartmis là nhà thơ, nhà văn, phiên dịch viên và dịch giả uy tín đến từ Ma-rốc. Bà sinh ra tại Casablanca và hiện sống ở thành phố Safi. Tốt nghiệp ngành Văn học Anh tại Đại học Mohamed V, Rabat, bà từng là giáo viên tiếng Anh.
Bà cũng là Phó Chủ tịch Chi hội Safi của Liên hiệp các Nữ nhà văn Morocco. Izza Fartmis sáng tác bằng ba ngôn ngữ: Anh, Ả Rập và Pháp.
Tác phẩm của bà đã được góp mặt trong nhiều tuyển tập quốc tế tại Ấn Độ, Senegal và Mỹ. Bà là tác giả của nhiều tập thơ và truyện ngắn nổi bật, như: Autumnal Leaves, The Ashes và Trésor Exhumé. Đặc biệt, lần này khi chuyển ngữ tập thơ “Tình yêu lửa cháy” của nữ sĩ Đặng Nguyệt Anh sang tiếng Ả Rập, bà coi đó là niềm vinh hạnh và hy vọng từ cuốn sách này, tạo động lực và kết nối sâu sắc để bà có cơ hội sang thăm Việt Nam và một số nhà thơ, dịch giả nước này.
Dự án dịch thuật này đóng vai trò quan trọng, kết nối văn học Việt Nam với độc giả Trung Đông. Izza Fartmis cũng là người khởi xướng nhiều dự án văn hóa và từng giành Giải thưởng Trường học Quốc tế (ISA). Bà là một cầu nối văn hóa tích cực giữa Ma-rốc và thế giới. Công việc của bà đã góp phần giúp lan tỏa thơ ca Việt Nam trong cộng đồng Ả Rập rộng lớn.
Lâm Văn
Bài viết liên quan: